8 MART

8 mart'ı ıskaladıktan sonra bugün - gecikmeli olarak - dünya kadınlar günü'nün tarihiyle ilgili hakkında bir şeyler karalıyorum, daha ayrıntlı yazı artık seneye kaldı...

1910 yılında - günümüzden tam yüz yıl önce - kopenhag'da düzenlenen ikinci dünya sosyalist kadınlar konferansı'nda almanyalı komünist clara zetkin'in önerisi üzerine bir mücadele günü olarak kabul edildi dünya kadınlar günü. dünya kadınlar günü'nün amaçları, kadınların seçme ve seçilme hakkını elde etmesi, çıkması muhtemel savaşın engellenmesi (birinci dünya savaşı), kadın ve çocukların ekonomik, sosyal haklarına kavuşmaları ve zorlaşan geçim şartlarına karşı mücadele olarak kararlaştırılmıştı.

bu tarihten bir yıl önce, 1909 yılında, abd'li sosyalist kadınlar şubat ayının son pazar gününü "ulusal kadın günü" ilan etmişlerdi. 18 mart 1911'de paris'te ve viyana'da - paris komünü'nün 40. yılına denk gelecek şekilde, 19 mart'taysa almanya, danimarka, isviçre ve abd'de ilk dünya kadınlar günü yürüyüşleri düzenlendi. katılımcı sayısı, yalnızca almanya'da 1 milyonu aşıyordu. sonraki yıllarda eylemler hollanda, isveç, rusya ve çekoslavakya'ya da yayıldı. dünya kadınlar günü, ilk yıllarında aynı zamanda kadınların sosyalizm mücadelesinde saf tutması anlamına geliyordu. clara zetkin şöyle yazmıştı: "dünya kadınlar günü'nün amacı; kadın haklarının, tüm toplumsal ayrıcalıklardan bağımsız olarak insan hakkı, kişilik hakkı olarak kabul edilmesidir. kadınlar günü'nün yalnızca dişi cinsiyetin eşit siyasi haklara kavuşma mücadelesinin parlak bir ifadesi olmamasına, bunun ötesinde kapitalizme karşı isyanın ifadesi, mülk sahiplerinin ve onların hizmetkarı olan hükümetin tüm gerici politikalarına karşı ateşli bir mücadele ilanı haline gelmesine çabalamalıyız."

20'li yıllarda dünya kadınlar günü; çin, japonya, ingiltere, finlandiya, estonya, litvanya, polonya, bulgaristan, romanya, türkiye ve iran'da da eylemlere sahne olurken, 1921 yılında sovyetler birliği'nde, 1917 st. petersburg kadınlar isyanı'nın anısına, dünya kadınlar günü'nün 8 mart'a kaydırılması kararlaştırıldı. st. petersburg'lu kadınların isyanı aynı zamanda rusya'da çarlığı sonlandıran şubat devrimi'nin ateşleyicisiydi.

30'lu yıllar dünya kadınlar günü'nün avrupa'da gittikçe güçlenen faşizm tehlikesine karşı mücadele takviminin önemli günleri arasına giriyordu. faşistlerin iktidara geldiği ülkelerde 8 mart gerek sosyalist-komünist geleneği ve mücadele eden kadınların faşizme karşı keskin tavırları, gerekse faşizmin erkekegemenliğinin sınır tanımazlığı nedeniyle yasaklanacaktı.

zamanla diğer ülkelerde de 8 mart'ın içi boşaltılacaktı. sovyetler birliği'nde 1950'li yıllardan itibaren gittikçe batı'daki anneler günü'nün bir benzeri haline gelecek; 1975 yılında dünya kadınlar günü'nü resmen kutlamaya başlayan birleşmiş milletler, 1977 yılında 8 mart'ı "uluslararası kadın hakları ve dünya barışı günü" ilan edecekti. fakat 70'li yıllardan itibaren radikal sol ve feminist hareket de 8 mart'ı kapitalizme ve cinsiyetçiliğe karşı mücadele günü olarak yeniden keşfediyordu.